ŞUBE ÇALIŞANLARINA ÖDENEN ÜCRETİN MERKEZDEN BEYANI VE ÖDENMESİ
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinde; hangi ödemelerin vergi tevkifatına (stopaja) tabi olduğu, aynı Kanun’un 96. maddesinde ise vergi tevkifatının, 94. madde kapsamına giren nakden veya hesaben ödemelere uygulanacağı, ayrıca bu maddede geçen hesaben ödeme deyiminin, vergi tevkifatına tabi kazanç ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade edeceği belirtilmiştir.
Bu hükümlere göre;
– Ücret bordrolarının veya ücret bordrosu yerine geçen her hangi bir belgenin düzenlenip imzalanması,
– Ücretin tahakkuk ettirilmesi,
– Ücretlerin, defter ve belgelere gider olarak kaydedilmesi,
– Hizmet erbabının ekonomik tasarrufta bulunabileceği durumun gerçekleşmesi,
koşullarından birinin oluşması halinde, ücretin hesaben ödendiğinin anlaşılması gerekir.
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 98. maddesinde, 94. madde gereğince gelir vergisi tevkifatı yapmaya mecbur olanların bir ay içinde yaptıkları ödemeler veya tahakkuk ettirdikleri karlar ve iratlar ile bunlardan tevkif ettikleri vergileri ertesi ayın 20. günü akşamına kadar ödeme veya tahakkukun yapıldığı yerin bağlı olduğu vergi dairesine bildirmekle yükümlü olduğu hüküm altına alınmıştır.
Şirket merkezinin bulunduğu yerin dışında, örneğin şubelerde çalışan personele yapılan ücret veya ücret sayılan ödemelerden yapılan tevkifatların, hangi durumda, hangi vergi dairesine beyan edilip ödeneceği, yazımızın konusunu oluşturmaktadır.
I- AYNI BELEDİYE SINIRLARI İÇİNDE YAPILAN ÖDEMELERE AİT MUHTASAR BEYANNAMENİN VERİLECEĞİ VERGİ DAİRESİ
Gelir Vergisi Kanunu’nun 98. maddesinde, aynı belediye hudutları içinde muhtelif yerlerde yapılan ödeme ve tahakkuklar ile bunlara ait vergilerin bir merkezden bildirileceğine ilişkin hüküm yer almaktadır.
Bu hükme göre, aynı belediye (Büyük-şehir Belediyesi dahil) sınırları içinde bulunan işyerlerinde çalışan personele yapılan ücret ödeme ve tahakkuklarından tevkif edilen vergilerin bir merkezden bildirilmesi mümkündür.
Örneğin; şirket merkezi, Ankara Büyükşehir Belediyesi sınırları dahilinde olan Çankaya Belediyesi sınırları içinde ve Kavaklıdere Vergi Dairesi’nin yetki alanında olan (X) Anonim Şirketi’nin, Altındağ Belediyesi sınırları içinde ve Kızılbey Vergi Dairesi yetki alanında bulunan şubesinde çalışan personele yapmış olduğu ücret ödemelerinden tevkif ettiği vergilerin beyan ve ödemesini, Çankaya ve Altındağ Belediyeleri’nin aynı büyük şehir belediyesi sınırları içinde olmaları nedeniyle, şirket merkezinin bağlı bulunduğu Kavaklıdere Vergi Dairesi’ne yapması gerekecektir.
II- MUHTELİF YERLERDE BULUNAN ŞUBELERDE ÇALIŞAN PERSONELE YAPILAN ÖDEMELERE AİT MUHTASAR BEYANNAMENİN VERİLECEĞİ VERGİ DAİRESİ
A- Ücretlerin şirket merkezinde tahakkuk ettirilerek, hizmet erbabının her birinin hesabına yatırılması
Örneğin, Genel Müdürlüğü İstanbul’ da bulunan bir bankanın hem İstanbul’un çeşitli ilçelerinde ve semtlerinde, hem de Türkiye genelinde 150 adet şubesi bulunsun. Bankanın merkez ve şubelerinde çalışan personelin ücretlerinin Genel Müdürlükçe tahakkuk ettirildiğini ve her bir personel adına banka havalesi ile gönderildiğini veya hesabına yatırıldığını varsayalım.
Bu durumda, fiilen ödeme, başka bir anlatımla ekonomik tasarruf dediğimiz ve ücretlinin istediği an tasarruf edebilme olanağı Genel Müdürlüğün bulunduğu İstanbul’da gerçekleştiğinden muhtasar beyanname, Genel Müdürlüğün bağlı bulunduğu vergi dairesine verilecektir.
Konu ile ilgili olarak Maliye Bakanlığı tarafından verilen yakın tarihli bir Özelge’de de;
“Genel Müdürlüğün bulunduğu yer dışında çalışan personelin ücretlerinin, Genel Müdürlükçe tahakkuk ettirilerek, hizmet erbabının her birine banka havalesi ile gönderilmesi veya hesabına yatırılması halinde, bu ücretlere ait muhtasar beyannamenin, Genel Müdürlüğün bulunduğu yer vergi dairesine verilmesi gerekir.” şeklinde idari görüş bildirilmiştir
B- Ücretlerin şube hesaplarına veya şube yetkililerinin hesaplarına gönderilerek yada mutemet vasıtasıyla ödenmesi
Şirket merkezinin bulunduğu yerin dışında bulunan şube ve işyerlerinde çalışan personelin ücret tahakkukları ve gider kaydı şirket merkezinde yapılmakla birlikte, ücret ödemelerinin giderleri karşılamak üzere şirket merkezinden şube hesaplarına veya şube yetkililerinin hesaplarına gönderilen paralarla veya şirket merkezinden gönderilen mutemet vasıtasıyla yapılması halinde, söz konusu personele yapılan ödemeler ve yapılan tevkifatlarla ilgili bildirimlerin, şubelerin bulunduğu yer vergi dairesine yapılması gerekecektir.
ÖRNEK
Merkezi İzmir’de bulunan (Z) Anonim Şirketi’nin Muğla’da bulunan inşaat şantiyesinde çalışan işçilerinin ücretlerinin, şantiye şefinin hesabına gönderilen paralarla veya merkezden gönderilen mutemet tarafından ödendiğini varsayalım.
Bu durumda, söz konusu işçilerin ücretlerine ve ücretlerinden kesilen tevkifatlara ilişkin bildirim, şantiyenin bulunduğu yerin bağlı olduğu vergi dairesine yapılacaktır.
III- SONUÇ
Yukarıda yapılan açıklamalardan ve dayanağı olan yasa hükümleri ile Maliye Bakanlığı özelgelerinden de fark edileceği gibi, şube çalışanlarına ödenen ücretin, genel müdürlükçe tahakkuk ettirilerek, hizmet erbabının, yani şube çalışanlarının her birine banka havalesi ile gönderilmesi ya da hesaplarına yatırılması halinde, bu ücretlere ait muhtasar beyannamenin, şirket merkezinin bulunduğu yer Vergi Dairesi’ne verilmesi mümkündür. Ancak, daha önce şubelere ayrı ayrı beyanname verildiği durumlarda, şubelerin bulunduğu yer Vergi Dairesi’ne bir dilekçe ile şubede çalışanların ücretlerinden kesilen vergilerin, merkezden beyan edildiğinin, gerekçesi de belirtilmek suretiyle bildirilmesi gerekir.