Bilindiği gibi kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ,ticari bilançoda yer alan vergi öncesi kurum kazancı (ticari bilanço kâr veya zararı) rakamından hareket edilerek vergi hesaplanır. Ancak ticari esaslara göre çıkarılan ticari bilançolarda yer alan kurum kazancı vergisel standartlardan farklı olabilir. Bu farklılıkların beyanname üzerinde matraha eklenerek veya matrahtan düşülerek düzeltilmesi yani vergi mevzuatına uygun hale getirilmesi gerekir. Aşağıda önce matraha eklenmesi gereken kanunen kabul edilmeyen giderlerle bazı ilavelere, sonra matrahtan indirilmesi gereken vergiye tabi olmayan gelirlerle diğer indirimlere kısaca değineceğiz.
A- KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER (KKEG)
Yaygın olarak karşılaşılan kanunen kabul edilmeyen giderlerle, matraha ilavesi gereken diğer hususlara aşağıdaki örnekler verilebilir. Ancak listenin sayılanlarla sınırlı olmadığı bilinmelidir.
| • Belgelendirilemeyen giderler |
| • Alınan vadeli çek reeskontları, senetsiz alacaklara ilişkin reeskont giderleri |
| • Önceki yıl vergi mevzuatına uygun olmadığı halde yapılan ancak matrahtan indirilen reeskont gelirlerinin bu yıl iptal edilmesi nedeniyle gider yazılan tutarlar |
| • VUK hükümlerine uygun olmayan diğer reeskontlar |
| • Vergi mevzuatına uygun olmayan amortismanlar |
| • Maliyete dahil edilmesi gereken giderler |
| • Amortismana tabi olmayan aktif kalemlerin (arsa, iştirak hissesi) satışından doğan zararın 2003 enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kısmı |
| • Kıdem tazminatı karşılığı |
| • VUK hükümlerine uygun olmayan diğer karşılıklar (menkul kıymet değer düşüklüğü karşılığı, sayım noksanlığı karşılığı, tahmini esasa göre ayrılan şüpheli alacak karşılığı vs.) |
| • Şüpheli alacak karşılığının teminatlı kısmı |
| • Borçların döviz satış kuru ile değerlenmesi halinde döviz satış kuru ile döviz alış kuru arasındaki fark |
| • Ödenmemiş SSK primleri |
| • Tahakkuk esasına aykırı olarak bu yıla dahil edilmiş giderler |
| • Geçmiş yıla ait giderler |
| • Dönemsellik ilkesine aykırı olarak bu yıla dahil edilmiş giderler |
| • Binek oto, deniz ve hava taşım araçlarının motorlu taşıt vergileri |
| • Esas faaliyet ile ilgili olmayan yat, tekne, uçak ve helikopterlerin kullanma giderleri ile amortismanları |
| • Özel iletişim vergisi |
| • Vergi ve para cezaları, gecikme zam ve faizleri, tecil faizleri |
| • Kurumlar vergisinden müstesna gelirlere ilişkin giderler |
| • Çalınan mal ve paralarla ilgili zararlar |
| • Birim başına yüksek değer taşıyan, firmanın faaliyet hacmi ve konusu ile ilgili olmayan, faaliyet hacmi ile mütenasip bulunmayan ve kimin için yapıldığı bilinemeyen temsil, ağırlama ve promosyon giderleri |
| • Cari yıl içinde yapılan tüm bağışlarla kültürel ve sportif sponsorluk harcamaları (Bunların indirilebilecek kısımları hesaplanarak beyannamenin ilgili bölümünde indirim konusu yapılır.) |
| • Önceki dönem faiz geliri tahakkukları |
| • Kanunen kabul edilmeyen giderlere ilişkin KDV |
| • Ticari kazancın elde edilmesiyle ilgisi bulunmayan giderler |
| • Örtülü kazanç dağıtımı mahiyetindeki aşırı kira, faiz, ücret, komisyon ve benzeri ödemeler |
| • Örtülü sermaye mahiyetindeki borçlara yürütülen faizler |
| • Örtülü kazanç niteliğinde olan ve ihmal edilen faiz gelir tahakkukları |
| • Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından |
| doğacak maddî ve manevî zararlardan dolayı ödenen tazminat giderleri |
| • Önceki dönemlerde gelir yazıldığı halde vergisel açıdan elde edilmiş sayılmadığı için matrahtan indirilen gelirlerin bu dönem elde edilmiş sayılan kısmı (teşvik primi vs) |
| • Gayrimenkullerin veya iştirak hisselerinin satışından kaynaklanan ve KVK nın 8/12. maddesi uyarınca vergiden istisna edilen kazançlar (Bu kazançlar, sermayeye ilave edilmiş veya sermayeye ilave için doğrudan bilançoya gönderilmişse, yani gelir tablosunda yer almıyorsa önce KKEG olarak dikkate alınır, ancak beyanname üzerinde daha sonra ilgili satırında matrahtan indirilir.) |
| • Sair kanunen kabul edilmeyen giderler ve diğer ilaveler |
B- VERGİYE TABİ OLMAYAN GELİRLER VE İNDİRİMLER
Yaygın olarak karşılaşılan vergiye tabi olmayan gelirlerle, matrahtan indirilmesi gereken diğer hususlara aşağıdaki örnekler verilebilir. Ancak listenin sayılanlarla sınırlı olmadığı bilinmelidir.
| • Verilen vadeli çekler reeskont faiz geliri |
| • Önceki dönem alınan vadeli çek reeskontları |
| • Daha önce KKEG olarak dikkate alınmış konusu kalmayan karşılıklar (karşılık iptalleri) |
| • Vergi anlaşması uyarınca vergi dışı gelirler |
| • Dövizli borçlarını döviz satış kuru ile değerleyenlerin önceki dönemde KKEG olarak dikkate aldıkları döviz satış kuru ile döviz alış kuru arasındaki fark |
| • Malî açıdan gerekli olmayan gelir tahakkukları |
| • Gelecek dönemlerde vergilendirilecek teşvik primleri |
| • VUK hükümlerine uygun olmayan reeskont iptalleri |
| • Reel olmayan finansman gideri 2005 yılı itfa payı |
| • Ödenmediği için önceki dönemlerde KKEG olarak dikkate alınmış olan SSK primlerinden bu dönemde ödenenler |
| • İhracatla ilgili binde 5 belgesiz götürü gider (Maliyenin anlayışına uygun olarak belgesiz giderleri ile ilgili olarak muhasebe kaydı yapanlar, önce belgesiz giderlerini KKEG olarak dikkate alırlar, sonra gider yazdıkları tutar ile sınırlı olmak şartıyla ya dövizli hasılatın -kur farkları hariç- binde 5’i kadar kanunen kabul edilmeyen giderlerini düşük dikkate alırlar ya da hesapladıkları bu tutarı matrahtan indirirler.Neticede, dövizli hasılatın binde 5’i ile sınırlı olarak kaydettikleri belgesiz gideri matrahtan düşmüş olurlar.) |
| • Personele ödenecek temettü ikramiyesi |
| • Örtülü sermaye olarak değerlendirilen borçlarla ilgili olarak doğan lehteki kur farkları |
| • Sair vergi dışı gelirler ile diğer indirimler |