Ba ve Bs Formları ve Sık Karşılaşılan Sorunlar
Giriş
213 Sayılı VUK’nun 148, 149 ve Mükerrer 257 nci maddelerinin verdiği yetkiye dayanılarak, 362 ve 381 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunun Genel Tebliğleri ile, bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin belirli bir haddi aşan mal ve hizmet alımlarını “Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu ( Form BA ) ile mal ve hizmet satışlarını ise “Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu ( Form BS ) ile bildirmeleri hususunda yükümlülük getirilmiştir.
Bildirimlerin Dönemi ve Verilme Zamanı
Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflere, 2008 yılı ve müteakip yıllarda düzenleyecekleri Ba ve Bs bildirim formlarını aylık dönemler halinde vermeleri hususunda zorunluluk getirilmiştir. Mükellefler bildirim formlarını aylık dönemler halinde düzenleyerek, takip eden ayın 5. Gününden itibaren bir sonraki ayın 5 inci günü akşamına kadar vermekle yükümlüdürler. ( Örneğin: bir mükellef 2008 Yılı Eylül ayına ait Ba – Bs bildirimlerini 05 Ekim 2008 gününden itibaren 05 Kasım 2008 tarihi akşamına kadar verebilecektir. ) Özel hesap dönemine tabi olan mükelleflerin de Ba ve Bs bildirim formlarını tabi oldukları özel hesap dönemi itibariyle değil, aylık dönemler halinde düzenlemeleri gerekmektedir.
Bildirime İlişkin Hadler
2008 yılı ve takip eden yıllara ilişkin mükelleflerin mal ve / veya hizmet alımları ile mal ve / veya satışlarına uygulanacak had 8.000,00 TL olarak belirlenmiştir. Buna göre, bir kişi veya kurumdan Katma Değer Vergisi hariç 8.000 TL ve üzerindeki mal ve/veya hizmet alımları, “Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu ( Form BA ) ile bir kişi veya kuruma Katma Değer Vergisi Hariç 8.000,00 TL ve üzerindeki mal ve/veya hizmet satışları ise “Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu ( Form BS ) ile bildirilecektir. Limitin altında kalan alış ve satış bedellerinin toplamı ise “Diğer Mal ve Hizmet Bedeli Toplamı” (Tablo III ) bölümüne yazılacaktır. ( Ödeme kaydedici cihazlar kullanılmak suretiyle yapılan satışların toplamı KDV hariç tutarlar olarak Tablo III’e dahi edilecektir.
Bildirim verme yükümlülüğünde olan, ancak tüm alış ve satışları belirtilen hadlerin altında kalan mükellefler, söz konusu formları Tablo II dışındaki tüm bilgileri doldurmak suretiyle vermek zorundadırlar. Bu bildirimlerinde limit altında olan tüm alışları için BA formunun, limit altında olan tüm satışları için ise BS formunun Tablo III bölümünde yer alan “Diğer Mal ve Hizmet Bedeli Toplamı” alanları doldurulacaktır.
Bildirim formuna belirlenen haddi aşan ithalat ve ihracat işlemleri de yazılacaktır. Bu bildirim formunun doldurulmasında, Türkiye’de Mükellef olmayanlardan yapılan alımlar için satıcının vergi kimlik numarası “111 111 1111” olarak kodlanacaktır. Bs Bildirim formunun doldurulmasında ise Türkiye’de Mükellef olmayanlara yapılan satışlar için alıcının vergi kimlik numarası “222 222 2222” olarak kodlanacaktır.
Düzeltme İşlemleri
Mükellefler, elektronik ortamda verdikleri bildirim formlarını onayladıktan veya kağıt ortamında bildirimde bulunduklarından sonra, verdikleri bildirim formunda hata yaptıklarını belirlemeleri halinde düzeltme yapabilirler. Ancak, düzeltme bildirimi süresinden sonra verilmiş ise, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun Mükerrer 355 inci maddesi hükmü uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Düzeltme işleminde ilk bildirim formu tamamen iptal edilmekte ve ikinci defa verilen bildirim formu geçerli kabul edilmektedir. Bu sebeple düzeltme yapılması gereken mükelleflerin yeni bildirim formunu daha önce bildirimde bulunulmamış gibi tüm alım – satım bilgilerini içerecek şekilde doldurmaları gerekmektedir.
Bildirimlerin sadece bir tanesinde hata yapıldığının belirtilmesi halinde sadece hata yapılan bildirim formunun ( Form BA veya Form BS ) düzeltilmiş haliyle bildirilmesi yeterlidir.
Kağıt ortamında düzeltme amacıyla verilecek bildirim formları, otomasyona geçmemiş mal müdürlüklerine dilekçe ekinde verilecektir.
Diğer Hususlar
• İşini bırakan ( terk eden ) mükellefler bildirim formlarını işin bırakıldığı tarihi izleyen ayın son günü akşamına kadar vermek zorundadırlar. Bu bildirimler; kullanıcı kodu, parola ve şifre almış mükelleflerce veya 3568 sayılı Kanuna istinaden yetki almış meslek mensuplarınca verilecektir. Bildirim formlarının verileceği vergi dairesi, mükelleflerin en son bağlı bulundukları vergi dairesidir.
• Tavsiyesi devam eden mükellefler bildirimlerini, tavsiye süresince aylık dönemler halinde vereceklerdir. Tavsiye sonunda ise bildirimler, tavsiyenin sonuçlandığı tarihten itibaren otuz gün içinde tavsiye memuru veya 3568 sayılı Kanuna istinaden yetki almış meslek mensupları tarafından verilecektir.
• Bilanço esasına göre defter tutmakta iken, işletme hesabı esasına geçen mükellefler, işletme hesabına geçtikleri yıldan itibaren bildirimde bulunmayacaklardır. Buna karşın, işletme hesabına göre defter tutmakta iken, bilanço esasına geçen mükelleflerin, bilanço esasına geçtikleri yılın ilk ayından itibaren bildirim formu verme zorunlulukları bulunmaktadır.
• Bir kişi veya kurumdan yapılan alışlar Form Ba’da tek satır olarak, bir kişi veya kuruma yapılan satışlar Form Bs’de tek satır olarak gösterilecektir. Birden fazla şubesi bulunan mükellefler bildirim formlarını şube bazında değil, şube bilgilerini birleştirmek suretiyle merkezden tek bir form halinde vereceklerdir. Buna göre, aynı mükellefin birden fazla şubesinden yapılan alışlar, muhasebe sistemi gereği ayrı ayrı edilse bile, Form Ba’da tek satır olarak gösterilecektir. Aynı şekilde aynı mükellefin birden fazla şubesine yapılan satışlar da, muhasebe sistemi gereği ayrı ayrı takip edilse bile, Form Bs’de tek satır olarak gösterilecektir.
• Bir kişi veya kurumdan yapılmış olan ve haddi aşan alımlar, Ba bildirim formu ile bildirilecek; bu alımların bir kısmı daha sonra iade edilmişse, bu iadeler belirlenen haddin üzerinde olması halinde – BS bildirim formunda satış olarak gösterilecektir. Aynı şekilde, bir kişi veya kuruma yapılmış olan ve belirlenen haddi aşan satışlar, Bs Bildirim formu ile bildirilecek; bu satışların bir kısmı daha sonra iade alınmış ise bu iadeler belirlenen haddin üzerinde olması halinde BA Formunda alım olarak gösterilecektir.
• Herhangi bir mal ve hizmet alımına bağlı olarak, ödemenin gecikmesi suretiyle ortaya çıkan ve fatura düzenlenmek suretiyle alıcıya yansıtılan kur farkı geliri / giderleri de bildirimlere dahil edilecektir.
• Bildirim formları özel tüketim vergisi dahil olarak doldurulacaktır. Diğer bir ifade ile, bildirim formlarını düzenlerken özel tüketim vergisi araştırılmayacak, alım ve satımlar özel tüketim vergisi dahil tutarlarıyla gösterilecektir.
• Mükellefler, Vergi Usul Kanununun 235 inci maddesi hükmü gereğince müstahsil makbuzu düzenlemek suretiyle yapmış oldukları alımlarını Form Ba ile bildirmek zorundadırlar. Müstahsil makbuzu ile yapılan alımlar, gelir vergisi tevkifatı yapılmadan önceki brüt tutarları ile bildirilecektir.
• Bankalar, Katılım Bankaları, Aracı Kurumlar, Portföy Yönetim Şirketleri, Menkul Kıymet Yatırım Fon ve Ortaklıkları ile Sigorta Şirketleri yapmış oldukları işlemleri belirli periyotlarla Bakanlığımıza bildirdiklerinden, hizmet ve satış işlemlerinde düzenledikleri dekont bilgilerini Form Bs ile bildirmelerine gerek bulunmamaktadır. Aynı şekilde, bu kurumların kendi aralarındaki işlemler sebebiyle düzenledikleri dekontların karşı tarafça Form Ba ile bildirilmesine de gerek bulunmamaktadır. Ancak, bu kurumlar, faturalı olarak yaptıkları mal ve hizmet alımlarını genel esaslar çerçevesinde Form Ba ile bildirmek zorundadırlar.
• Sigorta şirketleri tarafından yapılan tazminat ödemeleri fatura ile belgelendirilen bir mal veya hizmet alımına dayanıyor ise, bu alımların genel esaslar çerçevesinde katma değer vergisi hariç tutarıyla Ba bildirim formuna dahil edilmesi gerekmektedir. Diğer taraftan, sigorta şirketlerinin poliçe bilgilerini Form Bs ile bildirmelerine gerek bulunmamaktadır.
• Noterlerin, Kanunlarına göre vermiş oldukları noterlik hizmetlerini Bs formu ile bildirilmelerine gerek bulunmamaktadır. Aynı şekilde, noterlerde yaptırılan işlemlerin de Ba formu ile bildirilmesine gerek bulunmamaktadır. Noterler, faturalı olarak yaptıkları mal ve hizmet alımlarını genel esaslar çerçevesinde Form Ba ile bildirmek zorundadırlar.
• Döviz alım – satım işi ile uğraşanlar, belirli miktarın üzerindeki döviz alım – satım bilgilerini Bankalığımıza bildirmek zorunda olduklarından, bu işlemlerini ayrıca Ba ve Bs bildirim formlarıyla bildirmelerine gerek bulunmamaktadır. Ancak, bu işletmeler, faturalı olarak yaptıkları mal ve hizmet alımlarını genel esaslar çerçevesinde Form Ba ile bildirmek zorundadırlar. Diğer taraftan, bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin döviz büroları ve yetkili diğer kuruluşlardan yapmış oldukları döviz alım – satımlarını Ba ve Bs bildirim formlarına dahil etmelerine gerek bulunmamaktadır.
• Kurumlar vergisinden muaf olanlar 2007 yılı ve takip eden yıllarda Ba ve Bs bildiriminde bulunmayacaklardır.
• Elektrik, su, doğalgaz gibi bir hizmet tesliminin bildirim uygulaması bakımından diğer mal ve hizmet teslimlerinden farkı bulunmamaktadır. Tebliğin 1.2 No’lu bölümünde belirtilen hadlerin aşılması halinde durumuna göre Ba veya Bs bildiri formları ile bildirilecektir.
• Birleşme halinde, münfesih kurum veya kurumlara ait bildirim formları bu kurumların fesih oldukları tarihteki kanuni temsilcileri tarafından verilir. Kurumlar Vergisi Kanunu hükümleri çerçevesinde yapılan devirlerde ise, münfesih kurumun o dönemdeki faaliyetlerine ilişkin bildirim formları, münfesih kurumun unvanı ve vergi kimlik numarası yazılmak suretiyle devir alan kurum tarafından verilecektir.
• Kağıt ortamındaki bildirim formları, mükellef ve varsa mükelleflerin 3568 sayılı Kanuna istinaden yetki almış serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşaviri tarafından müştereken imzalanacaktır.
• Bildirim formlarını elektronik ortamda veya kağıt ortamında belirlenen süre içinde vermeyen, eksik veya yanıltıcı bildirimde bulunan mükellefler hakkında 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 355 nci maddesi hükmü uyarınca işlem yapılacaktır.
Ceza Uygulamasının Hukuki Boyutu
03.07.2009 Tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5904 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması hakkındaki Kanun ile Vergi Usul Kanununda, Ba Bs Bildirim Formlarının yasal süresinde verilmemesi, daha sonradan düzeltme yapılması halinde uygulanacak ceza tutarlarında mükellef lehine önemli düzenlemeler yapılmıştır. Lehe olan hükümler ve yürürlük tarihleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
|
|
31.07.2009 Tarihine Kadar |
01.08.2009 ve sonrası (Lehe olan hükümler) |
| Cezanın Tutarı – Bilanço usulüne göre defter tutanlar için |
2004 Yılı……………………..1.070 TL 2005 Yılı……………………..1.180 TL 2006 Yılı……………………..1.290 TL 2007 Yılı……………………..1.390 TL 2008 Yılı……………………..1.490 TL 01.01.2009 – 31.07.2009….1.600 TL
|
01.08.2009 – 31.12.2009….1.000 TL |
| Elektronik ortamda verilme zorunluluğu getirilen bildirim veya formlara ilişkin olarak süresinden sonra düzeltme amacıyla verilen bildirim ve formların, belirlenen sürelerin sonundan itibaren 10 gün içinde verilmesi halinde özel usulsüzlük cezası |
Var. |
Yok. |
| Yukarıdaki süreyi takip eden 15 gün içinde verilmesi halinde ise kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezasına indirim |
Uygulanmaz. |
½ oranında uygulanır. |
01.08.2009 tarihinden sonra, Gelir İdaresi tarafından önceki yıllara ilişkin Ba Bs Bildirim formlarının verilmediğinin ya da geç verildiğinin anlaşılması halinde sadece ilgili yılların ceza tutarlarına bakılarak ceza ihbarnamesi düzenlendiği görülmektedir.
Değerlendirme ve Sonuç
213 sayılı VUK’na dayanılarak uygulanmakta olan Ba ve Bs formları hangi kanuna dayanarak veya veri olacağı net olmamakla beraber, idarenin konuyu Gelir, Kurumlar ve KDV denetimleri açısından bir oto kontrol sistemi olarak işlettiği bilinmektedir.
Konu yetersiz olmakla birlikte, uygulama, yerinde ve gereklidir. Ancak; bazı tartışma veya sıkıntılar da sorun olarak devam etmektedir.
Şöyle ki:
• VUK 355’inci maddesi gereği kesilmekte olan ceza uygulaması gereksiz veya çok yüksektir.
• Dış ticaret (ithalat/ihracat) işlemlerinin kapsama alınması gereksiz ve tartışmalıdır.
• Aylık bildirim uygulaması sıkıntılara, hatalara ve beraberinde yüksek cezaların ödenmesine yol açmaktadır.
Sonuç olarak;
Ba ve Bs gibi bildirimlerin, aylık KDV beyanları ile bileştirilmesi yukarıdaki sayılan bir çok sıkıntıyı ortadan kaldıracağı gibi daha sağlıklı bir mali beyan sistemine de geçilmiş olacaktır…
Saygılarımızla AHMET YELİS
YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR