01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun getirmiş olduğu
yeniliklerden birisi de ticari defterler konusu ile ilgili hükümleridir. Yıl sonuna, (Hesap
dönemi ) yaklaştığımız bu günlerde 2013 yılı için ticari defterlerden hangilerinin, ne zaman ve
ne şekilde tasdik edileceği ve kullanılacağına ilişkin düzenlemeleri, 6102 sayılı Türk Ticaret
Kanunu ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre aşağıdaki şekilde açıklama
gereksinimi duyulmuştur.
A)-VERGİ USUL KANUNUNA GÖRE TUTULACAK VE TASDİK ETTİRİLECEK
DEFTERLER:
GELİR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ İÇİN :
1)-Bilanço Esasına Göre Tutulacak Defterler;
a)-Yevmiye Defteri
b)-Defteri Kebir (VUK hükümlerine göre tasdiki zorunlu olmayıp, tutulması zorunludur.)
c)-Envanter
2)-İşletme Esasına Göre Tutulacak Defter;
İşletme Defteri
3)-Serbest Meslek Erbabının Tutacağı Defter;
Serbest Meslek Kazanç Defteri
Yukarıda sayılanlar dışında 213 sayılı Vergi Usul Kanununu hükümlerine göre ihtiyaç
İmalat defteri, kombine imalatta imalat defteri, bitim işleri defteri, yabancı nakliyat
kurumlarının hasılat defteri, ambar defteri ve çiftçi işletme defteri.
Önemli Not: Yukarıda belirtilen mükellef grupları Yeni TTK ya göre başkaca herhangi
bir defter tutmayacak, tasdik ettirmeyeceklerdir. Önceki yıllardaki tasdik ve defter
tutma hükümleri devam etmektedir.
B)-TÜRK TİCARET KANUNUNA GÖRE TUTULACAK VE TASDİK
KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ İÇİN (LTD VE A.Ş) :
6102 sayılı Yeni TTK’ unun 64. maddesi defter tutma ve tasdik hükümlerini düzenlemektedir.
Madde metni aşağıdaki gibidir.
TTK MADDE 64. Defter tutma yükümlülüğü:
(1)- (Değişik fıkra: 6335 S.K.-26.06.2012/m.8) “Her tacir, ticari defterleri tutmak ve
defterlerinde, ticari işlemleriyle ticari işletmesinin iktisadi ve mali durumunu, borç ve alacak
ilişkilerini ve her hesap dönemi içinde elde edilen neticeleri, bu Kanuna göre açıkça
görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorundadır. Defterler, üçüncü kişi uzmanlara, makul bir
süre içinde yapacakları incelemede işletmenin faaliyetleri ve finansal durumu hakkında fikir
verebilecek şekilde tutulur. İşletme faaliyetlerinin oluşumu ve gelişmesi defterlerden
izlenebilmelidir.”
(2) -Tacir, işletmesiyle ilgili olarak gönderilmiş bulunan her türlü belgenin, fotokopi,
karbonlu kopya, mikrofiş, bilgisayar kaydı veya benzer şekildeki bir kopyasını, yazılı, görsel
veya elektronik ortamda saklamakla yükümlüdür.
(3) – (Değişik fıkra: 6335-26.06.2012/m.8) “Fiziki ortamda tutulan yevmiye defteri, defteri
kebir ve envanter defteri ile dördüncü fıkrada sayılan defterlerin açılış onayları, kuruluş
sırasında ve kullanılmaya başlanmadan önce noter tarafından yapılır. Bu defterlerin izleyen
faaliyet dönemlerindeki açılış onayları, defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk
ayından önceki ayın sonuna kadar notere yaptırılır. Pay defteri ile genel kurul toplantı ve
müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla izleyen faaliyet dönemlerinde de
açılış onayı yaptırılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. Yevmiye defteri ile yönetim
kurulu karar defterinin kapanış onayı, izleyen faaliyet döneminin üçüncü ayının sonuna
kadar notere yaptırılır. Ticaret şirketlerinin ticaret siciline tescili sırasında defterlerin açılışı
ticaret sicili müdürlükleri tarafından da onaylanabilir. Açılış onayının noter tarafından
yapıldığı hâllerde noter, ticaret sicili tasdiknamesini aramak zorundadır. Ticari defterlerin
elektronik ortamda tutulması hâlinde bu defterlerin açılışlarında ve yevmiye defteri ile
yönetim kurulu karar defterinin kapanışında noter onayı aranmaz. Fiziki ortamda veya
elektronik ortamda tutulan ticari defterlerin nasıl tutulacağı, defterlere kayıt zamanı, onay
yenileme ile açılış ve kapanış onaylarının şekli ve esasları Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile
Maliye Bakanlığınca müştereken çıkarılan tebliğle belirlenir.”
(4) -Pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri gibi
işletmenin muhasebesiyle ilgili olmayan defterler de ticari defterlerdir.
(5) – (Değişik fıkra: 6335 S.K.-26.06.2012/m.8) “Bu Kanuna tabi gerçek ve tüzel kişiler,
4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun defter tutma ve kayıt zamanıyla ilgili
hükümleri ile aynı Kanunun 175 inci ve mükerrer 257 nci maddelerinde yer alan yetkiye
istinaden yapılan düzenlemelere uymak zorundadır. Bu Kanunun defter tutma, envanter, mali
tabloların düzenlenmesi, aktifleştirme, karşılıklar, hesaplar, değerleme, saklama ve ibraz
hükümleri 213 sayılı Kanun ile diğer vergi kanunlarının aynı hususları düzenleyen
hükümlerinin uygulanmasına, vergi kanunlarına uygun olarak vergi matrahının tespit
edilmesine ve buna yönelik mali tabloların hazırlanmasına engel teşkil etmez.”
Yukarıdaki madde hükümlerine göre; 6102 sayılı yeni TTK’nın 64.maddesinin üçüncü
ve dördüncü fıkralarında belirtilen aşağıdaki defterlerin kullanılması gerekmektedir.
a) Yevmiye Defteri
b) Defteri Kebir
c) Envanter Defteri
d) Pay Defteri
e) Yönetim Kurulu Karar Defteri
f) Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri
C)- DEFTERLERİN TASDİK ZAMANI:
Gerek VUK Md.221 gerekse TTK’nu MD.64 hükümlerine göre:
1. Ötedenberi işe devam etmekte olanlar defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda
(ARALIK);
2. Hesap dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler, defterin kullanılacağı hesap
döneminden önce gelen son ayda;
3. Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler işe başlama,
sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce; vergi muafiyeti kalkanlar,
muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde;
4. Tasdike tabi defterlerin dolması dolayısıyla veya sair sebeplerle yıl içinde yeni defter
kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce.
Önemli Not : TTK 64/3. Maddesine göre; Pay defteri ile Genel kurul toplantı ve müzakere
defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla izleyen faaliyet dönemlerinde de açılış
onayı yaptırılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir.
D)-TASDİK YENİLEME (ARA TASDİK) VUK MD.222
Defterlerini ertesi yılda da kullanmak isteyenler Ocak ayı, hesap dönemleri Maliye
Bakanlığınca tespit edilenler bu dönemin ilk ayı içinde tasdiki yeniletmeye mecburdurlar.
E)- KAPANIŞ TASDİKİ (TTK MD 64/5)
Yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanış onayı, izleyen faaliyet
döneminin üçüncü ayının sonuna (Normal Hesap dönemleri için 31/MART) kadar notere
yaptırılır.
Kaynak: www.ismmmo.org.tr