1.1.2005 TARİHİNDEN İTİBAREN GEÇERLİ

YENİ KANUNÎ FAİZ VE KANUNÎ TEMERRÜT FAİZİ ORANI (%12) İLE

TİCARİ İŞLERDE GEÇERLİ TEMERRÜT FAİZİ ORANI (% 42)

 

 

Bilindiği gibi 4489 sayılı Kanun ile Kanunî Faiz ve Temerrüt Faizine ilişkin 3095 sayılı Kanunun Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen 1 ve 2 nci maddeleri, 1.1.2000 tarihinden geçerli olmak ve Kanunun yürürlüğünden önceki ilişkilerden doğan faiz alacaklarına da uygulanmak üzere yeniden düzenlenmiştir.

 

3095 sayılı Kanun’un, 4489 sayılı Kanunla değiştirilen 1 inci maddesi hükmüne göre, yıllık kanunî faiz oranı, gerek ticarî ve gerekse adî işler için, yılın ilk yarısında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) bir önceki yılın 31 Aralık günü, kısa vâdeli kredi işlemlerinde uyguladığı reeskont oranı’dır. Ancak, bu reeskont oranı 30 Haziran günü, önceki yılın 31 Aralık günü uygulanan reeskont oranından 5 puan veya daha çok düşük veya yüksek ise, yılın ikinci yarısında ilk oran yerine bu ikinci oran geçerli olacaktır.

 

Diğer taraftan, yine 3095 sayılı Kanun’un 4489 sayılı Kanunla değişik 2’nci maddesi hükmüne göre, adî işlerde kanunî temerrüt faizi oranı olarak (yani sözleşmede temerrüt faizi öngörülmemişse) kanunî faiz oranına itibar edilecektir. Yani TCMB tarafından önceki yılın ilk ve ikinci yarısında kısa vâdeli krediler için uygulanan reeskont oranı kullanılacaktır.

 

Ticarî işlerde uygulanacak kanunî temerrüt faizi oranı ise, TCMB’nın önceki yılın 31 Aralık gününde kısa vâdeli avanslar için uyguladığı faiz oranının, yukarıda değinilen kanunî faiz oranından (yani TCMB’nın kısa vâdeli kredilere uyguladığı reeskont oranından) fazla olması halinde bu ikinci oran yani kısa vâdeli avans faiz oranıdır. Bu ikinci oranın ilkinden düşük veya onunla aynı olması halinde, kanunî temerrüt faizi oranı olarak birinci orana yani kanunî faiz oranına (kısa vâdeli kredi reeskont oranı) itibar edilecektir.

 

Ticarî işler açısından kanunî temerrüt faizi sayılan bu kısa vâdeli avans faizi oranının, 30 Haziran günü uygulanan avans faizi oranından beş puan farklı olması halinde, yılın ikinci yarısında bu ikinci oran geçerli olacaktır.

 

Bu hükümler uyarınca 1.1.2000 tarihinden itibaren, kanunî faiz ve kanunî temerrüt faizi oranı olarak TCMB tarafından uygulanan reeskont ve avans faiz oranlarına itibar edilmiştir. 

 

Uygulama bu şekilde cereyan etmekte iken, 4833 sayılı 2003 yılı Bütçe Kanununun 51 inci maddesinin (t) fıkrasında, ilgili kanununda düzenleme yapılıncaya kadar, 3095 sayılı Kanun’un değişik 1 inci maddesindeki kanunî faiz oranının 01.04.2003 tarihinden itibaren aylık %2,5 (yıllık %30) olarak uygulanacağı hükme bağlanmış ve bu nedenle, 01.04.2003 tarihinden itibaren kanunî faiz oranı olarak TCMB tarafından ilân edilen reeskont oranına değil yıllık %30 oranına itibar edilmesi zorunluluğu ortaya çıkmıştı. 3095 sayılı Kanun’un 2 nci maddesi uyarınca, sözleşme ile aksi kararlaştırılmadıkça, adî işlerde temerrüt faizi oranı olarak kanunî faiz oranının uygulanması gerektiğinden, adî işlere ilişkin kanunî temerrüt faizi oranı da bu değişiklikle 01.04.2003 tarihinden itibaren kendiliğinden aylık %2,5 (yıllık %30) olarak değişmiş bulunmaktaydı. Daha sonra  5027 sayılı 2004 Mali Yılı Bütçe Kanunu (RG. 28.12.2004-25330 Mükerrer)’nun 49’uncu maddesinin (o) fıkrasında, ilgili kanunda düzenleme yapılıncaya kadar, 3095 sayılı Kanunun 1 inci maddesindeki kanuni faiz oranının aylık % 1,25 olarak uygulanacağı hükme bağlanmıştı.

 

NOT : 31.12.2004 tarihi itibariyle avans faiz oranı % 42 olduğundan, VERGİSEL AÇIDAN reeskont işlemlerine bu oranın esas alınması gerekmektedir. Dolayısıyla 2004 yılına ilişkin dördüncü geçici vergi dönemi ve yıl sonu itibariyle yapılacak reeskont işlemlerinde % 42 oranı kullanılacaktır.

 

 

Bu defa 5227 sayılı 2005 Mali Yılı Bütçe Kanununun (RG.31.12.2004 – 25687/1. Mükerrer) 37/e maddesi ile, ilgili kanunda düzenleme yapılıncaya kadar 3095 sayılı Kanunun 1 inci maddesindeki kanuni faiz oranının aylık % 1 olarak uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Bu nedenle 01.01.2005 tarihinden itibaren kanuni faiz oranı olarak aylık %1 (yıllık %12) oranına itibar edilecektir.

 

Bu düzenleme 1.1.2005 tarihinden itibaren adi işlerde geçerli olacak kanuni temerrüt faizi oranını da kendiliğinden aylık % 1 (yıllık % 12) olarak değiştirmiştir.

 

Ticarî işlere ilişkin temerrüt faizi oranı ile ilgili olarak Bütçe Kanununda herhangi bir düzenleme yapılmadığı için, bu oranın 3095 Sayılı Kanunun 2’nci maddesi hükmüne göre belirlenmesi gereği vardır.

 

Bilindiği gibi 1.7.2004 – 31.12.2004 tarihleri arasında, ticari işlerde temerrüt faizi olarak % 42 oranı uygulanmıştır. Bu oran 31.12.2004 tarihi itibariyle geçerliliğini korumakta olduğundan 3095 sayılı Kanunun 2 nci maddesi gereğince, 1.1.2005 tarihinden itibaren ticari işlemlerde temerrüt faizi oranı olarak % 42 oranı uygulanmaya devam edecektir.

 

30.6.2005 tarihine kadar kısa vadeli avans faizi oranlarında 5 puan veya bunu aşan bir değişiklik yapılmadığı takdirde bu oran (% 42), 2005 yılının ikinci yarısında da uygulanmaya devam olunacaktır.

 

Bu vesile ile 2004/126 sayılı Sirkülerimizin ekindeki tablo güncellemek ilişikte yeniden bilgilerinize sunulmuştur.

KANUNİ FAİZ VE TEMERRÜT FAİZİ ORANLARI

1- 30/6/2002 tarihinden önceki dönemler için:   a)    1/1/1998 tarihine kadar, kanuni faiz ve temerrüt faiz oranı  ………………………………………………………. b)       1/1/1998 – 31/12/1999 dönemi için, kanuni faiz ve         temerrüt faiz oranı  ……………………………………… c)    1/1/2000 – 30/6/2002 dönemi için; ca) Kanuni faiz oranı;         -Sözleşme ile tespit edilmemişse …………………. cb) Temerrüt faiz oranı;        -Sözleşme ile tespit edilmemişse …………………….                      -Ticari işlerde ………………………………………………….   2- Temerrüt faizi miktarının sözleşme ile kararlaştırılmamış         olduğu hallerde, akdi faiz miktarı yukarıda belirtilen oranların       üstünde ise temerrüt faizi, akdi faiz miktarından az      olmayacaktır.   3- 1/7/2002- 31/3/2003 dönemi için:   a) Kanuni faiz oranı;      – Sözleşme ile tespit edilmemişse ………………….. b) Temerrüt faiz oranı;      – Sözleşme ile tespit edilmemişse  …………………..           – Ticari işlerde …………………………………………….      4- 1/4/2003 – 30/6/2003 dönemi için ; a) Kanuni faiz oranı;      – Sözleşme ile tespit edilmemişse, aylık % 2,5 olmak           üzere ………………………………………………………   b) Temerrüt faiz oranı;       – Sözleşme ile tespit edilmemişse …………………..           – Ticari işlerde …………………………………………….   5- 1/7/2003 – 31/12/2003 dönemi için a) Kanuni faiz oranı;      – Sözleşme ile tespit edilmemişse, aylık % 2,5 olmak           üzere ………………………………………………………   b) Temerrüt faiz oranı;       – Sözleşme ile tespit edilmemişse …………………..      – Ticari işlerde …………………………………………….   6- 1/1/2004 tarihinden itibaren a) Kanuni faiz oranı;      – Sözleşme ile tespit edilmemişse, aylık % 1,25 olmak           üzere ………………………………………………………     b) Temerrüt faiz oranı;       – Sözleşme ile tespit edilmemişse …………………..      – Ticari işlerde …………………………………………….   7- 1/7/2004 tarihinden itibaren a) Kanuni faiz oranı;      – Sözleşme ile tespit edilmemişse, aylık % 1,25 olmak           üzere ………………………………………………………   b) Temerrüt faiz oranı;       – Sözleşme ile tespit edilmemişse …………………..      – Ticari işlerde …………………………………………….   8- 1.1.2004 tarihinden itibaren       a) Kanuni faiz oranı,           Sözleşme ile tespit edilmemişse, aylık           %1 olmak üzere    b) Temerrüt faiz oranı;       – Sözleşme ile tespit edilmemişse …………………..             – Ticari işlerde …………………………………………….

% 30   % 50     % 60   % 60 % 70     —-             % 55   % 55 % 64         % 30     % 30 % 64         % 30     % 30 % 57         %15       %15 %48         %15     % 15 % 42         % 12     %12 % 42