Maliye Bakanlığı Tarafından yayınlanmış olan Gelir Vergisi Sirküleri/42 ile aşağıdaki konulara açıklamalar getirilmiştir.
1-İndirim Oranı
2-İndirim Oranı Uygulanarak Beyan Edilecek Menkul Sermaye İratları
3-26/07/2001 Tarihinden İtibaren İhraç Edilen Devlet Tahvili ve Hazine Bonolarından Elde Edilen Gelirlerde İstisna Uygulaması
4-Beyan Edilmeyecek Menkul Sermaye İratları
Gelir Vergisi Sirküleri/42
1.Giriş
2005 takvim yılında elde edilen menkul sermaye iratlarının vergilendirilmesinde dikkate alınacak indirim oranının tespiti ve indirim oranı uygulanarak beyan edilecek menkul sermaye iratlarına ilişkin açıklamalar bu Sirkülerin konusunu oluşturmaktadır.
2. İndirim Oranı
Gelir Vergisi Kanununun 76 ncı maddesi hükmüne göre, aynı Kanunun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının 5, 6, 7, 12 ve 14 numaralı bentlerinde yer alan menkul sermaye iratlarına (döviz cinsinden açılan hesaplara ödenen faiz ve kar payları, dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilenler hariç) indirim oranının uygulanması suretiyle bulunacak kısım, bu iratların beyanı sırasında indirim olarak dikkate alınacaktır.
İndirim oranı; Vergi Usul Kanununa göre o yıl için tespit edilmiş olan yeniden değerleme oranının, aynı dönemde Devlet tahvili ve Hazine bonosu ihalelerinde oluşan bileşik ortalama faiz oranına bölünmesi suretiyle tespit edilmektedir.
Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre 2005 yılı için tespit edilmiş olan yeniden değerleme oranı % 9,8’dir.(1) Bu dönemde Devlet tahvili ve Hazine bonosu ihalelerinde oluşan bileşik ortalama faiz oranı ise % 18,25’dir.
Buna göre, 2005 yılı gelirlerine uygulanacak indirim oranı (% 9,8 / % 18,25 =) % 53,7 olmaktadır.
3. İndirim Oranı Uygulanarak Beyan Edilecek Menkul Sermaye İratları
2005 takvim yılında elde edilen menkul sermaye iratlarından;
– Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının 5 numaralı bendinde sayılan her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler,
– Her nevi alacak faizleri,
– Menkul kıymetler yatırım ortaklıklarından sağlanan kar payları
indirim oranı uygulanmak suretiyle beyan edilecektir.
Dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen menkul sermaye iratlarının beyanında indirim oranı uygulanmayacaktır.
Ticari işletmelere dahil kazanç ve iratlar için indirim oranı uygulanması söz konusu değildir.
4. 26/07/2001 Tarihinden İtibaren İhraç Edilen Devlet Tahvili ve Hazine Bonolarından Elde Edilen Gelirlerde İstisna Uygulaması
Gelir Vergisi Kanununun Geçici 59 uncu madde hükmü ile 26/07/2001-31/12/2005 tarihleri arasında ihraç edilen Devlet tahvilleri ve Hazine bonolarının faiz gelirleri ve elden çıkarılmasından sağlanan diğer kazançlar toplamının 2001 yılında 50 milyar lirası, 2002 ve izleyen yıllarda bu tutarın veya artırılmış tutarın her yıl için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılması ile bulunacak tutar gelir vergisinden istisna edilmiştir.
Bu hükme göre, 2005 yılında söz konusu gelirlere uygulanacak istisna tutarı; 2004 yılı istisna tutarı olan 156.505,29 YTL’nin 2004 yılı için belirlenen yeniden değerleme oranında(2) artırılması sonucu (156.505,29 x % 11,2=) 174.033,88 YTL olmaktadır. İstisna kapsamına giren söz konusu kazançlar için yıllık beyanname verilmeyeceği gibi, diğer gelirler dolayısıyla verilecek yıllık beyannameye de bu kazançlar dahil edilmeyecektir.
5. Beyan Edilmeyecek Menkul Sermaye İratları
Gelir Vergisi Kanununun geçici 55 inci maddesi hükmü uyarınca, vergi kesintisine tabi tutulmuş olan mevduat faizleri, özel finans kurumlarınca kar ve zarar katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları ve repo gelirleri ile menkul kıymetler yatırım fonları katılma belgelerine ödenen kar payları veya bu fonların katılma belgelerinin İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında alım-satımından elde edilen kazançlar ile Türkiye’de kurulu vadeli işlem ve opsiyon borsalarında yapılan işlemler sonucunda elde edilen kazançlar tutarı ne olursa olsun beyan edilmeyecektir. Dolayısıyla bu gelirlerde indirim oranı uygulamasının herhangi bir önemi bulunmamaktadır.
Söz konusu gelirlerin ticari işletmeye dahil olması halinde, geçici 55 inci madde kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.
Gerçek kişilerce 2005 yılında elde edilen menkul sermaye iratlarının beyan edilip edilmeyeceğine ilişkin ayrıntılı açıklamalar, örneklerle “MENKUL SERMAYE İRADI ELDE EDENLERİN GELİR VERGİSİ BEYANNAME DÜZENLEME REHBERİ’nde yer alacaktır.